بشقاب میناکاری مسی کد 026
بشقاب میناکاری اثر استاد اسماعیلی در طرح اسلیمی به قطر 30 سانتی متر
در دوره قاجار نیز هنر مینا سازی دچار تحولاتی شد ، به خصوص در دوران حکومت
ناصر الدین شاه این هنر به دربار و خانه های اشراف راه یافت و بیشتر سر
قلیان ها ، کوزه قلیان ها ، کمربندها ، آفتابه لگن ها ، گلاب پاش ها ،
گوشواره ها و اشکدان ها از جنس مینا ساخته شد. در این دوران رنگ متداول و
غالب در هنر مینا کاری رنگ قرمز بود و از طرح هایی همچون گل و بوته استفاده
می شد. در اواخر دوران قاجار ، هنر مینا رو به فراموشی رفت و شاید آخرین
بازمانده های صاحب این هنر در اواخر دوران محمد شاه قاجار ، ( 1263 هجری
برابر با 1847 میلادی ) آقا علی فرزند آقا باقر نقاش باشد که هم ردیف پدرش
بود. بالاخره بعد از جنگ جهانی دوم یک سرهنگ آلمانی به نام مسیو شونمان ،
که از طرف یک شرکت آلمانی برای نصب ماشین های پارچه بافی کارخانه وطن به
اصفهان آمده بود ، در اوقات فراغت خود با توجه به اینکه مقداری مواد اولیه
مینا سازی از کشور خود به ایران آورده بود به تهیه ظروف مینا می پرداخت و
نقاشی آن را به هنرمندان اصفهانی سفارش می داد ، ولی خود شخصا اجسام مینا
کاری را بوم و آتش می داد. وی دارای همکاری به نام حسن خان فرامرزی فولادی
بود که او را در نصب ماشین آلات پارچه بافی کمک می کرد.
امروزه در ایران
کانون تولید میناکاری شهر اصفهان می‌باشد و استادان برجسته‌ای از جمله
استاد اسماعیلی و استاد فیض الهی در تولید آثار مینا مشغول به فعالیت
هستند. مینای نقاشی و خانه بندی هر کدام مراحل ساخت متفاوتی را
طی می کنند. به دلیل رواج بیشتر مینای نقاشی در ایران، مراحل ساخت مینای
نقاشی در زیر آورده شده است:
تهیه
زیرساخت. زیرساخت معمولا از مس ساخته شده و پس از تولید سه مرتبه لعاب
کاری می شود. در هر بار لعاب کاری، زیرساخت مینا به کوره می رود تا در دمای
750 درجه سانتیگراد پخته شده و برای نقاشی مینا آماده شود. رنگ سفید
زیرساخت باید یکنواخت و براق بوده و هیچ گونه ترکی روی آن وجود نداشته
باشد. همچنین لبه های زیرساخت باید عاری از رنگ سبز بوده و سطح آن نباید
دانه دانه باشد.
تمامی نقش ها ایجاد شده بر روی این بشقاب مسی مینا کاری اصفهان , بوسیله دست استاد کار طراحی شده است .
زیر
ساخت اصلی این بشقاب بسیار شکیل از مس بوده که بر روی آن لعاب سفید میخورد
تا یکدست شود , سپس پس از در کوره رفتن و خشک شدن آماده است تا به زیر دست
هنرمندان چیره دست برود , هنرمند بزرگ اصفهان استاد اسماعیلی .
لعاب: لایه نازکی از مواد معدنی که روی قطعات فلزی را پوشانده و جهت نقاشی آماده می شود.
رنگ
های مینا: اکسیدهای فلزی که پس از ترکیب شدن با مواد معدنی، بر روی فلز
قرار می گیرد. (مشکی قلم گیری، فیروزه ای، گل ماشی، سبز ویکتوریا، آبی باز،
زرد لیمویی، سرنج، قهوه ای، لاجورد، سبز مغز پسته ای)
بست (ترکیب صمغ و گلیسیرین)
