آداب عید نوروز

امسال هم روزهای پایانی خود را تجربه می کند و تقویم خبر از آمدن نوروز می دهد. مردم سرزمین مان به تکاپو افتاده اند تا از آداب و رسوم پیش از نوروز در ایران جا نمانند و سنت ها را به جای بیاورند. همه کم و بیش آداب قبل از رسیدن سال نو را می دانند و از ماه ها قبل برای اجرای شان برنامه ریزی می کنند. باید همه چیز مهیای آمدن بهار و برپا شدن جشن نوروزی شود؛ برای همین است که کسی چیزی برای اجرای آداب عید نوروز کم نمی گذارد و همه تمام توان شان را در هر چه بهتر اجرا کردن رسم ها به کار می گیرند.

آیین هایی که از گذشته تا به امروز تغییرات زیادی به خود دیده اند. شاید فكر كنید هنوز زمان زیادی تا نوروز باقی مانده است و زمان زیادی دارید. اما ما از الان دست به کار می شویم. با برنامه ریزی سال را با آرامش بیشتری آغاز می كنید, از دل نگرانی ها و آشفتگی های شب سال نو مصون می مانید و سرانجام این كه اجازه نمی دهید فروشندگان سودجو از شتاب زدگی و نیازتان استفاده كنند و اجناس را با قیمت غیرواقعی به شما بفروشند.

نوروز

امروزه همه با نزدیک شدن به سال نو به کارهای خاصی مشغول می شوند که همگی آن ها از گذشته های دور به یادگار مانده اند. مراسمات قبل از عید که به نوعی عادت بین ایرانیان و فارسی زبانان تبدیل شده عبارتند از:

• خانه تکانی

یکی از مهم ترین کارهای قبل از نوروز که از اواسط بهمن ذهن خانم خانه را به خود مشغول می کند خانه تکانی است. شستن, تمیز کردن, خرید وسائل نو, تعمیر کردن ابزارها, فرش‌ها و لباس ها. معمولا برنامه ریزی برای خانه تکانی را خانم خانه برعهده می گیرد؛ اما کسی نباید از زیر کار در برود و این مراسم مشارکت همه اعضای خانواده را می طلبد.

دلیل خانه تکانی این است که در ایران باستان اعتقاد بر این بود که نباید هیچ گونه آلودگی از سال پیش, بر جسم و جان خانه باقی بماند و باید سال نو در محیطی پاکیزه برای اعضای خانواده آغاز شود.

بهتر است در این میان فراموش نکنیم که خانه تنها یک نمود بیرونی از زندگی ماست و آنچه اهمیت دارد این است که با دلی پاک و عاری از هر گونه کینه و نفرت به استقبال عید نوروز برویم.

خانه تکانی را شروع کنید. باورتان نمی شود هر سال حوالی نوروز چقدر بخش های اورژانس بیمارستان ها شلوغ می شوند! یكی, چشم‌هایش در اثر استفاده از شوینده های قوی آسیب دیده است, دیگری ریه اش و چند نفری هم كاملا مسموم شده‌اند.

به همین دلیل است كه دقیقا از اواسط بهمن ماه خانه تكانی را شروع كنید, اما یادتان باشد خانه تكانی این نیست كه دائما این طرف و آن طرف بدوید و هر كاری كه دست تان رسید انجام دهید. اولین گام برای خانه تكانی موفق داشتن برنامه كامل و دقیق برای انجام كارهاست كه تا حد زیادی از دوباره‌ كاری جلوگیری می كند.

در برنامه ریزی حرفه ای باید ابتدا همه كارهایی را كه قرار است انجام بدهید روی كاغذ بنویسید. نگویید كه دقیقا می دانید می خواهید چه كار كنید و نوشتن لزومی‌ ندارد. هر چه بیشتر و دقیق تر بنویسید, كمتر گیج می شوید, كمتر دوباره كاری می كنید. پس از نوشتن كارها, اولویت بندی كنید و بر اساس آن كنار هر مسوولیتی شماره‌ای بگذارید.

در خانه تكانی تنها مساله مهم این نیست كه به بهترین وجه اشیا را تمیز كنید‌ بلكه باید مراقب باشيد خانه تكاني به جسم شما آسيب جدی وارد نكند.

یادتان باشد كه استفاده از سفید كننده ها و مواد شوینده قوی و محرک ممكن است به پوست دست هایتان آسیب بزند و به همین دلیل حتما باید از دستكش استفاده كنید. حساسیت به پلاستیک دستكش دلیل قابل قبولی برای كنار گذاشتن آن نیست اگر به پلاستیک حساسیت دارید می توانید از دستكش های دولایه كه لایه ای نخی داخلشان دارند استفاده كنید.

بعد از شست و شو بهتر است که شیر مصرف کنیدو شیر باعث می شود مسمومیت و نفس گرفتگی ناشی از شوینده ها برطرف شود.

• خرید عید

با آغاز ماه اسفند بازارها و مراکز خرید رنگ دیگری به خود می گیرند. همهمه ای در بازارها و خیابان ها برپا می شود و بساط دست فروشان در همه جا به چشم می خورد. هرکسی بسته به وسع مالی خود سعی می کند لباس نو بخرد و وسایل پذیرایی از مهمانان عید نوروز را آماده کند. در این میان بسیاری به فکر نو کردن وسایل زندگی شان می افتند و دوست دارند با ورود به سال نو تعدادی لوازم نو نیز در خانه داشته باشند. هرچه به نوروز نزدیک شویم قیمت لباس و كفش بالاتر می‌رود, اجناس فروشگاه های خرید پوشاک گران تر می شوند و امكان پرو لباس برایتان دشوارتر خواهد شد.

آیا می دانید چرا مراكز خرید كفش معمولا شب ها شلوغ تر از روزها هستند؟ دلیلش این است كه مردم می‌خواهند در ساعات پایانی روز كفش بخرند تا به این ترتیب با احتساب ورم كردن پاهایشان در این ساعات, كفشی با اندازه مناسب برای خود انتخاب كنند. به عبارت دیگر اگر روز كفش بخرید ممكن است در شب, وقتی پاهایتان در اثر پیاده روی ورم می كنند, حس كنید كفش‌ پاهایتان را می زنند و برایتان كوچک است.

آجیل, میوه و شیرینی هم قسمت های خوشمزه این خرید هستند که در بخش پایانی از فهرست خریدهای نوروزی قرار دارند و معمولا دیرتر از همه اقلام دیگر تهیه می شوند.

• سبزه و گل

سبزه کهن ترین و بارزترین نمادی است که بر سر سفره هفت سین قرار می دهیم. اهمیت این نماد به حدی است که در گذشته های دور و در ایران باستان, 25 روز مانده به پایان سال, دوازده ستون از خشت خام در میدان شهر می ساختند تا به نشانه ۱۲ ماه سال بر روی هریک دانه یا غله ای بکارند.

سبزه ها با گیاهان گندم, جو, برنج, باقلا, کاجیله, ارزن, ذرت, لوبیا, نخود, کنجد, عدس و ماش را بر روی هر یک از این ستون ها سبز می کردند. مردم در ششمین روز فروردین, شادی کنان این سبزه ها را می کندند و جشنی برپا می ساختند. خیلی ها معتقدند سبزه را باید خود اهالی خانه سبز کنند. خیلی‌ها هم فقط به وجود سبزه دردر سفره هفت سین اعتقاد دارند اما مهم نیست که آن را خودتان درست کرده باشند یا از کسی گرفته باشند و یا آن را از بازار خریده باشند, مهم حس خوبی است که هنگام حضورش به ما متقل می شود.

درست است که امروزه دیگر خبری از آن ستون ها نیست؛ اما هنوز هم بسیاری در خانه های شان رسم سبزه سبز کردن را انجام می دهند و ده روز یا دو هفته پیش از نوروز, در ظرف‌های کوچک و بزرگ دانه‌هایی چون گندم, عدس, ماش و … را سبز می کنند تا بر سر سفره هفت سین قرار دهند.

• سمنو

نماد سمنو در سفره هفت سین, بسیار متنوع و تعبیرهای مختلف دارد. برخی سمنو را نماد و مظهر قدرت می دانند. زیرا در روزهای سخت و کشمکش روزگار و زندگی, انسان باید همواره نیرومندی و قدرت خود را حفظ نماید. این قدرت گاهی در ثروت, گاه در دانش و گاه در نیروی بدنی و صبر و شکیبایی نمود پیدا می کند.

سمنو سمبل خیر و برکت نیز می باشد. از آن جایی که از جوانه گندم تهیه می شود, برخی معتقدند وجود آن در سفره هفت سین, می تواند سبب وفور نعمت و خیر برکت در روزی آن سال خانواده بشود. جوانه گندم و آرد مواد اصلی تشکیل دهنده این خوراکی هستند که علاوه بر نقش نمادین در هفت سین, خواص زیادی نیز برای سلامتی انسان دارد.

سفره هفت سین نماد یک زندگی کامل می باشد. برپایی این سفره منحصرا مخصوص به نوروز نیست. و برخی از افراد این سفره یا چیزی شبیه به آن را در مراسم عقد و ازدواج, مراسم شب یلدا برپا می کنند.

سمنو یکی از اجزای خوشمزه سفره هفت سین است که در بسیاری از مناطق ایران طی مراسم خاصی طبخ می شود. اعضای خانواده و دوستان دور هم جمع می شوند و با خواندن آوازهای خاص و حتی برگزاری رقص های محلی سمنوی هفت سین را تهیه می کنند.

• چهارشنبه سوری

چهارشنبه سوری یکی از جشن های ایرانیان است که در شب قبل آخرین چهارشنبه سال, با شکل های مختلفی از گذشته تا به امروز برگزار می شود.

چند روز قبل از نوروز مردمانی به نام آتش‌افروزان که پیام آور این جشن اهورایی بودند, به شهرها و روستاها می رفتند تا مردم را برای این آیین آماده کنند. آتش افروزان, زنان و مردانی هنرمند بودند که با برگزاری نمایش های خیابانی, دست افشانی‌ها, سرود ها و آوازهای شورانگیز به سرگرم کردن و خشنود ساختن مردمان می پرداختند.

هیزم ها در دسته هایی یک, سه, پنج یا هفت عددی (همیشه در عددی فرد) به فاصله ی چند متری از هم چیده می‌شوند. در غروب آفتاب یا اندکی پس از آن, هیزم ها آتش زده می شوند و مردان, زنان و کودکان در حالی که شعر می خوانند از روی آتش می پرند.

و در نهایت با قلبی سرشار از محبت و خالی از اندوه به سوی عید نوروز خواهیم رفت.